MEDISCHE IMMUNOLOGIE
De medische immunologie richt zich op laboratoriumonderzoek bij:
- Patiënten met (een vermoeden van) ziekten waarbij het immuunsysteem is betrokken;
- Patiënten die een weefsel-, cel-, of orgaantransplantatie ondergaan;
- Patiënten die met immuunmodulerende geneesmiddelen worden behandeld.
Het medisch-immunologisch onderzoek gebeurt aan de hand van analyse van lichaamsmateriaal (bloed, andere lichaamsvochten, weefsels, biopten, punctaten, spoelvloeistoffen, kweeksupernatanten) en richt zich op de analyse van eiwitten (o.a. immunoglobulinen, complementfactoren, cytokinen), immuuncellen (met name leukocyten) en DNA. Hiermee wordt inzicht verkregen in het (dis)functioneren van het immuunsysteem en/of de effectiviteit van behandeling. Aansluitend aan de analyse wordt samen met de uitslag een laboratoriumgeneeskundig consult afgegeven aan de aanvrager.
De medische immunologie heeft een eigen positie en taak binnen het veld van laboratoriumspecialismen en is thans niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg. Bij overlappende onderzoeksgebieden werkt de laboratoriumspecialist medische immunologie samen met collega’s uit andere laboratoriumdisciplines in de medische gezondheidszorg, zoals de klinische chemie, klinische genetica, medische microbiologie, en pathologie. Het belang van de patiënt en de kwaliteit van de laboratoriumzorg staan altijd centraal.
Meer in detail omvat de medische immunologie de volgende aandachtsgebieden:
II. Auto-immuunziekten / auto-inflammatoire aandoeningen
IV. Hematologische maligniteiten / lymfoproliferatieve ziekten
V. Monitoring van immuunmodulerende therapie
Voor alle bovengenoemde vormen (I t/m V) van patiëntgebonden laboratoriumonderzoek binnen een laboratorium medische immunologie geldt dat er geen aparte landelijke richtlijnen zijn waaraan moet worden voldaan, anders dan de geldende normen voor de medische immunologie in den brede. In Nederland kent de medische immunologie ook deelgebieden met specifieke regelgeving ten aanzien van de kwaliteit, veiligheid en transparantie:
VI. Transplantatie-immunologie
Laboratoriumspecialist medische immunologie:
Het vak medische immunologie wordt beoefend door de laboratoriumspecialist medische immunologie. Deze heeft een medisch-biologische, dan wel medische achtergrond en wordt na een meerjarige vervolgopleiding opgenomen in het landelijk register van het College van Medisch Immunologen (CMI). Laboratoriumspecialisten medische immunologie die zich gespecialiseerd hebben in de transplantatie-immunologie kunnen, mits zij voldoen aan de eisen, additionele erkenning verwerven als ‘European Specialist in Histocompatibility and Immunogenetics’ (ESHI) binnen de European Union of Medical Specialists (EUMS).
Laboratoriumspecialisten medische immunologie zijn werkzaam in alle academische centra en het merendeel van de (grotere) perifere ziekenhuizen. In een aantal (academische) centra is naast een laboratoriumspecialist medische immunologie (in het dagelijks spraakgebruik “medisch immunoloog”) een zogenoemde klinisch immunoloog/allergoloog werkzaam. Een klinisch immunoloog/allergoloog is een internist gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van patiënten met ziekten van het immuunsysteem (immuundeficiënties, auto-immuunziekten, auto-inflammatoire aandoeningen en allergieën). Medisch- en klinisch immunologen werken nauw samen. Daarnaast strekt de samenwerking zich uit naar veel andere medische specialismen, die in toenemende mate geconfronteerd worden met immunologisch georiënteerde patiëntenproblematiek. Laboratoriumspecialist medische immunologie is een Nederlandse vertaling van de door de internationale beroepsvereniging (EFML) vastgestelde aanduiding ‘European Specialist in Laboratory Medicine’.